Nhật Bản dạy trẻ phòng chống thiên tai từ nhỏ

Điều đó khiến việc xây dựng một hệ thống giáo dục phòng chống thiên tai trở thành ưu tiên quốc gia, bắt đầu ngay từ bậc tiểu học.

Nền tảng pháp lý và chính sách của Nhật Bản về quản lý thiên tai được hình thành qua nhiều thảm họa lớn. Trận Đại động đất Kanto năm 1923 và cơn bão Vera năm 1959 đã thúc đẩy các nhà lập pháp ban hành Đạo luật Cơ bản về Quản lý Thiên tai năm 1961, đặt nền móng cho hệ thống phòng chống thiên tai hiện đại.

Đến năm 1995, trận động đất Hanshin bộc lộ những điểm yếu nghiêm trọng của các công trình cũ, buộc chính phủ đẩy mạnh chương trình gia cố và kiểm định chất lượng xây dựng.

Bên cạnh các biện pháp công trình, Nhật Bản đặc biệt chú trọng đào tạo kỹ năng sinh tồn cho trẻ em. Tại hầu hết các trường, học sinh được tham gia diễn tập phòng chống động đất và sóng thần hàng tháng, học cách sơ tán, giao tiếp, sơ cứu và xử lý tình huống. Chính phủ xem việc đào tạo này là chiến lược lâu dài. Bởi lẽ nếu mỗi thế hệ đều được trang bị kiến thức, xã hội sẽ duy trì khả năng ứng phó hiệu quả và nhất quán.

Đơn cử, tại Trường Trung học cơ sở Koyo ở Odaiba, Tokyo, học sinh được huấn luyện bài bản với 4 nhóm nhiệm vụ gồm hỗ trợ sơ tán, sơ cứu, chữa cháy và chuẩn bị lương thực. Các buổi diễn tập không chỉ có học sinh, mà còn thu hút người dân địa phương tham gia, tạo thành mô hình hợp tác cộng đồng chặt chẽ.

Mặc dù, chính phủ tài trợ mạnh mẽ cho việc gia cố các công trình công cộng, người dân vẫn chịu trách nhiệm gia cố nhà riêng. Ở các địa phương như Odaiba, mỗi hộ gia đình đều dự trữ lương thực và nước uống đủ dùng trong ba ngày, khoảng thời gian tối thiểu để lực lượng cứu hộ có thể tiếp cận khi thảm họa lớn xảy ra. Tại trường học, nhu yếu phẩm khẩn cấp như nước uống, thực phẩm khô được lưu trữ và thay mới định kỳ năm năm một lần.

Nhật Bản quản lý thiên tai bằng một hệ thống phân cấp rõ ràng. Văn phòng Nội các đóng vai trò điều phối trung tâm và xây dựng kế hoạch dài hạn, trong khi từng bộ ngành chịu trách nhiệm theo lĩnh vực của mình.

Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng, Giao thông vận tải và Du lịch phụ trách việc tăng cường cơ sở hạ tầng và giám sát tiêu chuẩn xây dựng. Bộ Nông nghiệp lập kế hoạch quản lý rủi ro cho đất nông nghiệp; Bộ Y tế chuẩn bị hệ thống y tế ứng phó thiên tai; Bộ Giáo dục triển khai các chương trình đào tạo phòng chống thảm họa tại trường học.

Trong thời đại biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng rủi ro thiên tai, mô hình của Nhật Bản cho thấy việc giáo dục phòng chống thảm họa không chỉ là trách nhiệm của nhà nước, mà còn là văn hóa xã hội.

Từ lớp học, gia đình cho đến hệ thống chính sách quốc gia, tất cả đều gắn kết để nuôi dưỡng tinh thần sẵn sàng ứng phó. Đó là lý do Nhật Bản, dù luôn đối mặt động đất, vẫn duy trì khả năng phản ứng nhanh, giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ thế hệ trẻ.