Dự tính khoản tiền khổng lồ EU cần để thoát phụ thuộc hạt nhân Nga
EU hiện có 101 lò phản ứng hạt nhân, trong đó 19 lò thuộc thiết kế “VVER” của Liên Xô.
Dự kiến EU cần tới 241 tỉ euro để thoát phụ thuộc hạt nhân Nga. Ảnh: Nhà máy điện hạt nhân Parks
Tuần này, EU sẽ công bố các biện pháp pháp lý nhằm chấm dứt hoàn toàn việc nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch từ Nga. Tuy nhiên, khối đã trì hoãn kế hoạch giảm phụ thuộc vào công nghệ hạt nhân của Nga.
Theo Viện nghiên cứu Bruegel, nhiên liệu hạt nhân chỉ chiếm khoảng 700 triệu euro trong tổng số 22 tỉ euro mà EU đã chi cho Nga trong năm 2024. Tuy nhiên, các quan chức cảnh báo, nguy cơ đối với an ninh năng lượng của EU sẽ rất lớn nếu Nga đột ngột cắt nguồn cung.
“Về mặt kỹ thuật, chuỗi cung ứng uranium rất phức tạp” - Ben McWilliams, chuyên gia nghiên cứu về khí hậu và năng lượng tại Bruegel, cho biết.
EU hiện có 101 lò phản ứng hạt nhân, trong đó 19 lò thuộc thiết kế “VVER” của Liên Xô. Khối cũng phụ thuộc vào Nga cho khoảng 20-25% lượng uranium tự nhiên, đã chuyển đổi và làm giàu.
Các lò phản ứng hạt nhân trên khắp EU cũng thường mua phụ tùng thay thế từ Nga hoặc cần đến chuyên môn bảo trì các cơ sở hạt nhân từ Nga.
Theo các quan chức EU, Ủy ban châu Âu dự kiến ngành năng lượng hạt nhân của khối có thể thoát khỏi sự phụ thuộc vào nhập khẩu từ Nga vào những năm 2030. Tuy nhiên, ngày 13.6, Ủy ban cảnh báo cần tới 241 tỉ euro đầu tư để xây dựng chuỗi cung ứng hạt nhân nội khối.
Tuy nhiên, Nga có vị trí to lớn trong lĩnh vực này. “Tập đoàn năng lượng nguyên tử nhà nước Nga Rosatom là một trong những công ty lớn nhất trong tất cả các lĩnh vực của thị trường hạt nhân” - Dmitry Gorchakov, cố vấn hạt nhân tại tổ chức phi chính phủ Bellona, lưu ý.
Nga cũng đang chiếm 55% thị phần toàn cầu trong lĩnh vực làm giàu uranium, bước tiếp theo sau chuyển đổi, nhằm tăng tỉ lệ đồng vị uranium-235 có khả năng phản ứng hạt nhân.
Việc duy trì các lò phản ứng kiểu Liên Xô còn lại, một số đã được đưa vào vận hành từ năm 1977, cũng là một bài toán khó. Việc xây dựng kỹ năng và lòng tin cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, để sản xuất cho ngành hạt nhân, vốn có yêu cầu an toàn rất cao, là một quá trình kéo dài.
Những kế hoạch loại bỏ dần nhiên liệu của Nga cũng đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ Hungary và Slovakia, 2 trong số 5 quốc gia thành viên EU có lò phản ứng hạt nhân VVER. Ba quốc gia còn lại là Cộng hòa Czech, Bulgaria và Phần Lan.
Vấn đề lớn nhất, theo ông McWilliams của Bruegel, chính là nhà máy điện hạt nhân ở Paks, cách Budapest khoảng 100km về phía nam.
Từ lâu, Hungary đã đặt cược lớn vào công nghệ hạt nhân Nga. Năm 2014, Hungary quyết định xây dựng thêm 2 lò phản ứng hạt nhân do Rosatom thiết kế, nhằm nhân đôi công suất của nhà máy hạt nhân 4 tổ máy xây từ thập niên 1980 tại Paks. Hai nhà máy này dự kiến đáp ứng tới 3/4 nhu cầu điện của cả nước.
Bất chấp sức ép từ EU và các cuộc đàm phán với các nhà cung cấp Pháp và Mỹ, Hungary vẫn chưa có động thái chuyển sang sử dụng nhiên liệu và thiết bị hạt nhân ngoài Nga.
