Thúc đẩy hợp tác Việt Nam - Timor-Leste

Việt Nam và Timor-Leste có quan hệ hữu nghị lâu đời. Việt Nam là một trong những nước đầu tiên công nhận Mặt trận Cách mạng vì một Timor-Leste độc lập (9.1975). Gần đây quan hệ hai nước có những bước phát triển với các chuyến thăm lẫn nhau.

Timor-Leste chính thức mở Đại sứ quán tại Hà Nội từ tháng 4.2012. Đại sứ mới của Timor-Leste trình Quốc thư ngày 18.6.2024. Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia kiêm nhiệm Timor-Leste. Đại sứ Tạ Văn Thông trình Quốc thư tháng 10.2022.

Đảng Cộng sản Việt Nam chưa có quan hệ chính thức với chính đảng nào của Timor-Leste, nhưng đã tiếp xúc với 2 đảng lớn là Đảng Mặt trận Cách mạng vì một Timor-Leste độc lập (FRETILIN) và Đảng Đại hội Dân tộc tái thiết Timor-Leste (CNRT). Trong các cuộc tiếp xúc, lãnh đạo hai đảng đều bày tỏ mong muốn được tham khảo và học tập kinh nghiệm của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trong những năm gần đây, do tác động của COVID-19, kim ngạch xuất nhập khẩu hai nước có xu hướng giảm, năm 2023 đạt 15,9 triệu USD (xuất khẩu 15,5 triệu USD, nhập khẩu 371.700 SD); trao đổi thương mại trong những năm qua mang tính một chiều, chủ yếu Việt Nam xuất khẩu sang Timor-Leste (mặt hàng gạo chiếm hơn 90%, còn lại là hàng tiêu dùng, thực phẩm chế biến). Timor-Leste và Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ về Thương mại gạo. Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 15.320 tấn gạo sang Timor-Leste, trị giá gần 8,8 triệu USD. Tính đến tháng 4.2024, Việt Nam xuất khẩu 3.866 tấn gạo sang Timor-Leste, trị giá gần 2,6 triệu USD.

Tập đoàn Viễn thông Quân đội Việt Nam (Viettel) hiện có Dự án đầu tư cung cấp dịch vụ viễn thông tại Timor-Leste (với tên gọi Telemor, thành lập ngày 22.8.2012, chính thức cấp dịch vụ từ ngày 10.7.2013), vốn đầu tư ban đầu là 500.000USD sau đó tăng dần lên 10 triệu USD. Sau 10 năm phát triển, Telemor đã góp phần làm thay đổi nền viễn thông Timor-Leste, đóng góp quá trình phát triển của nước này. Năm 2023, doanh thu dịch vụ Telemor đạt 44,5 triệu USD, đạt mức tăng trưởng 17,4% so với năm 2022 và trở thành nhà cung cấp dịch vụ viễn thông tốt nhất tại Timor-Leste.

Những thành tựu và đóng góp của Telemor được Chính phủ Timor-Leste ghi nhận và tặng bằng khen cho sự nghiệp phát triển ngành viễn thông tại Timor-Leste. Telemor đã được bình chọn là “Doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhất năm ở khu vực châu Á, Australia và New Zealand” trong khuôn khổ Giải thưởng Kinh doanh quốc tế 2015 của tổ chức Stevie Awards (Mỹ), đạt giải thưởng danh giá IT World Awards 2022 dành cho ứng dụng số Kakoak do Telemor đầu tư, phát triển tại Timor-Leste.

Hai nước có tiềm năng hợp tác trong các lĩnh vực nông nghiệp, dầu khí, thủy sản, xây dựng cơ sở hạ tầng; trao đổi hàng nông sản, dệt may, hàng tiêu dùng, máy công nghiệp, thiết bị điện, giáo dục, văn hóa, du lịch... Tuy nhiên, hợp tác giữa hai nước còn hạn chế.

Về hợp tác đa phương, hai bên nhất trí tiếp tục tăng cường hợp tác và phối hợp lập trường tại các diễn đàn khu vực và quốc tế. Timor-Leste khẳng định ủng hộ Việt Nam trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Việt Nam sẽ tiếp tục cùng các nước ASEAN và Ban Thư ký ASEAN hỗ trợ Timor-Leste trong quá trình chuẩn bị và tăng cường năng lực, tạo điều kiện thuận lợi để Timor-Leste chính thức gia nhập ASEAN.