Tình thế mới trong năm mới

Hai cuộc gặp cấp cao cuối cùng trong năm 2024 đều rất cần thiết đối với EU và NATO bởi năm mới sắp đến sẽ mang theo tình thế mới với những thách thức mới buộc phải nhanh chóng có những quyết sách đối phó.

Cuộc gặp cấp cao của NATO diễn ra chỉ một ngày trước cuộc gặp cấp cao của EU. Hiện tại, có 23 trong tổng số 27 thành viên EU đồng thời là thành viên của NATO. Cho nên hai sự kiện này của EU và NATO liên quan trực tiếp và mật thiết với nhau.

Ngoài những thách thức mới xuất hiện chung cho cả EU và NATO, EU vẫn phải trực diện và tiếp tục ứng phó những thách thức dai dẳng lâu nay và những vấn đề chưa được giải quyết ổn thỏa, dứt điểm như thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an ninh nội địa, người tị nạn và nhập cư, các lực lượng cánh cực hữu, dân túy và dân tộc chủ nghĩa trỗi dậy mạnh mẽ.

Trước thềm năm mới 2025, EU và NATO phải mưu tính kế sách đối phó với tình thế mới mà ba nét nổi bật nhất, đồng thời cũng nan giải nhất là cuộc chiến tranh ở Ukraine không những chỉ tiếp diễn mà Nga còn đang chiếm ưu thế, là sự trở lại cầm quyền của cựu Tổng thống Donald Trump ở Mỹ và chính biến vừa xảy ra ở Syria khiến triều đại cầm quyền 54 năm của hai cha con nhà Assad bị sụp đổ.

Cả EU và NATO, ở hai cuộc gặp cấp cao này, đều phải tìm kiếm câu trả lời cho nhiều câu hỏi mà trước hết là tiếp tục hậu thuẫn Ukraine như thế nào về quân sự và tài chính để không bị Nga đẩy vào thế đường cùng trên chiến trường; làm sao để giúp Ukraine có được thế và điểm xuất phát thuận lợi nhất cho trường hợp đi vào giải pháp chính trị hòa bình với Nga trong thời gian tới nhằm kết thúc cuộc chiến tranh ngay trong năm 2025.

Sự trở lại cầm quyền của ông Trump ở Mỹ buộc EU và NATO phải chuẩn bị đối sách sẵn sàng cho kịch bản ông Trump ngừng hoặc giảm viện trợ quân sự và tài chính cho Ukraine, thúc ép Ukraine nhượng bộ, chấp nhận một số điều kiện tiên quyết của Nga để đạt được giải pháp chính trị hòa bình giúp chấm dứt cuộc chiến tranh; cũng như cho kịch bản ông Trump sẽ “đi đêm” với Tổng thống Nga Vladimir Putin để giải quyết chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine “ở trên đầu” Ukraine, EU và NATO, tức là không cần để ý gì nữa đến các bên liên quan.

Ngoài ra, EU cũng còn phải tìm ra cách ứng phó khả năng ông Trump lại dùng cách áp thuế quan bảo hộ thương mại để buộc EU đáp ứng yêu cầu trên những lĩnh vực nào đấy.

Thách thức mới nữa đối với EU và NATO là chính biến ở Syria. Vì chính biến này mà vấn đề tị nạn và nhập cư trở nên phức tạp, nhạy cảm và nan giải hơn đối với EU, tiềm ẩn rủi ro. Đe dọa an ninh ngày càng tăng đối với EU và NATO nảy sinh từ khả năng các lực lượng khủng bố Hồi giáo cực đoan trỗi dậy và từ tình trạng thêm rối loạn về chính trị, an ninh ở khu vực Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh.

Sau hai cuộc gặp cấp cao nói trên, cả EU lẫn NATO trong thực chất đều chưa tìm ra và có được những câu trả lời cần phải nhanh chóng có cho các câu hỏi nói trên. Cả hai liên minh đều chủ ý biểu lộ sự đoàn kết thống nhất nội bộ và đồng thuận quan điểm nhưng trong thực chất lại chưa được như thế. Sự bất đồng quan điểm trong nội bộ liên minh vẫn rất sâu sắc về hỗ trợ Ukraine, đối địch Nga, xử lý quan hệ với ông Trump và về giải quyết vấn đề tị nạn, nhập cư.

Năm mới bắt đầu không được êm đẹp gì đối với cả hai liên minh này.