Khách hàng lớn cuối cùng ở châu Âu đổi chiến lược, vị thế khí đốt Nga lung lay

Thổ Nhĩ Kỳ hiện là thị trường khí đốt lớn cuối cùng của Nga tại châu Âu sau nhiều năm phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt Nga liên quan đến xung đột ở Ukraina.

Thổ Nhĩ Kỳ đang nhập 22 tỉ m3 khí đốt theo các hợp đồng với Gazprom của Nga, chiếm gần 40% tổng nhu cầu khí đốt của Thổ Nhĩ Kỳ, giảm đáng kể so với mức hơn 50% năm 2018.

Khí đốt Nga được cung cấp qua 2 tuyến đường ống dẫn khí Blue Stream và TurkStream, theo những hợp đồng nhiều năm, lần lượt từ tháng 2.2003 và tháng 1.2020.

Công ty khí đốt nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ BOTAS cũng đã ký một loạt hợp đồng dài hạn nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), phần lớn từ Mỹ, tận dụng nguồn cung LNG dồi dào trên thị trường toàn cầu trong vài năm tới.

Bộ trưởng Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ Alparslan Bayraktar cho hay, BOTAS sẽ tiếp tục nhận khí đốt từ Gazprom trong năm tới nhưng theo cơ chế hợp đồng ngắn hạn hơn, chỉ một năm.

Bộ trưởng Bayraktar tiết lộ, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang lên kế hoạch đầu tư vào các cơ sở sản xuất khí đốt tại Mỹ để phòng ngừa rủi ro giá với 1.500 chuyến LNG mà nước này đã cam kết mua từ Mỹ trong 15 năm tới.

“Để phòng vệ giá và hoàn thiện chuỗi giá trị, chúng tôi đang cân nhắc đầu tư vào thị trường thượng nguồn của Mỹ" ông nói.

Tập đoàn dầu khí nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ TPAO đang đàm phán với các tập đoàn năng lượng lớn của Mỹ, bao gồm Chevron và Exxon, với một thỏa thuận có thể được ký kết ngay trong tháng 1.2026.

Mỹ đã trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn thứ 4 của Thổ Nhĩ Kỳ trong năm nay với 5,5 tỉ m3.

Phần lớn hợp đồng LNG với Mỹ được ký ngay trước chuyến thăm Nhà Trắng của Tổng thống Tayyip Erdogan hồi tháng 9. Trong cuộc gặp này, Tổng thống Mỹ Donald Trump đề nghị Ankara ngừng mua dầu của Nga, nhà cung cấp dầu lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 2022.

Từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, Nga cung cấp khoảng một nửa lượng dầu thô nhập khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, dữ liệu của Kpler cho thấy, các nhà máy lọc dầu Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm mạnh nhập khẩu dầu của Nga trong tháng 11.

Việc nhập khẩu dầu và sản phẩm dầu ở Thổ Nhĩ Kỳ do doanh nghiệp tư nhân thực hiện, nhưng Bộ trưởng Bayraktar cho biết, nhiều khả năng các doanh nghiệp sẽ tuân thủ việc cắt giảm, tương tự như giai đoạn 2016-2017 khi Ankara tuân thủ các lệnh trừng phạt Iran.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang đàm phán với Iran về hợp đồng nhập khẩu 10 tỉ m3 khí đốt, dự kiến hết hạn vào tháng 7 năm sau, với mục tiêu tăng nguồn cung từ Turkmenistan, Bộ trưởng Bayraktar thông tin.

Năm nay, Thổ Nhĩ Kỳ vừa ký hợp đồng 1 năm trị giá 1,3 tỉ m2 khí đốt từ Turkmenistan, trung chuyển qua Iran.

Bên cạnh đó, Ankara dự định bổ sung 2 trạm tái hóa khí nổi FSRU trong những năm tới nhằm tăng năng lực nhập LNG. Các trạm FSRU này có thể cho Morocco và một số nước khác thuê lại trong tương lai.

Hiện Thổ Nhĩ Kỳ có 3 trạm FSRU và 2 trạm khí hóa LNG trên đất liền với tổng công suất khoảng 50 tỉ m3.

Dự báo nhu cầu điện sẽ tăng mạnh, Thổ Nhĩ Kỳ đang lên kế hoạch xây thêm 2 nhà máy điện hạt nhân và đàm phán với KEPCO của Hàn Quốc cùng AtkinsRealis của Canada để xây dựng.

Tập đoàn Westinghouse của Mỹ cũng bày tỏ mong muốn tham gia dự án nhà máy thứ hai cùng KEPCO, ông Bayraktar cho hay.