Mặt bằng lãi suất tăng chọn lọc, chính sách chưa đổi chiều

Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), trong tháng 11/2025, lãi suất tiền gửi bằng VND bình quân của các ngân hàng thương mại trong nước dao động 0,1-0,2%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng.

Ở các kỳ hạn dài hơn, lãi suất ghi nhận mức 3,5-4,3%/năm đối với kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; 4,6-5,6%/năm đối với kỳ hạn từ 6 tháng đến 12 tháng; 4,9-6,2%/năm đối với kỳ hạn trên 12 tháng đến 24 tháng và 6,7-7,4%/năm đối với kỳ hạn trên 24 tháng.

So với tháng 10/2025, mặt bằng lãi suất này cao hơn khoảng 0,1%/năm ở tất cả kỳ hạn. Diễn biến này kéo theo lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới và dư nợ hiện hữu của các ngân hàng thương mại trong nước tăng tương ứng, hiện phổ biến trong khoảng 6,6-8,9%/năm.

Riêng lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên vẫn được giữ ở mức khoảng 3,9%/năm, thấp hơn trần 4%/năm theo quy định của NHNN, cho thấy định hướng hỗ trợ tăng trưởng vẫn được duy trì.

Thực tế trên thị trường cho thấy, đợt điều chỉnh lãi suất lần này diễn ra không đồng đều giữa các nhóm ngân hàng. Sau thời gian dài neo thấp, lãi suất huy động đã nhích lên rõ rệt hơn tại nhóm ngân hàng quy mô vừa và nhỏ.

Báo cáo thị trường tiền tệ tháng 12/2025 của SHS nhận định, đây về bản chất là hệ quả của những cú căng thanh khoản cục bộ vừa qua: chỗ thừa rất thừa, chỗ thiếu rất thiếu, buộc từng ngân hàng phải canh tranh bằng cách tăng lãi suất, tạo ra cuộc đua giữa các nhà, dù thanh khoản hệ thống về tổng thể là không thiếu.

Trong bối cảnh đó, hàng loạt ngân hàng đã điều chỉnh tăng lãi suất huy động trong tháng 12/2025. Theo thống kê của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, chỉ trong 3 tuần đầu tháng 12/2025 đã có khoảng 25 ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất, bao gồm cả nhóm Big4 (Vietcombank, Agribank, VietinBank và BIDV).

Một số ngân hàng như VPBank, Techcombank, MB hay BIDV thậm chí đã 2 lần điều chỉnh trong thời gian ngắn. Lãi suất tiền gửi cao nhất trên thị trường hiện dao động từ 6,5-9%/năm, song phần lớn đi kèm các điều kiện đặc biệt về quy mô tiền gửi, phản ánh nhu cầu hút vốn chọn lọc hơn là xu hướng tăng đại trà.

Các ngân hàng buộc phải tăng huy động kỳ hạn dài, chấp nhận chi phí vốn cao hơn nhằm đảm bảo an toàn thanh khoản.

Các chuyên gia cho rằng áp lực tăng lãi suất huy động không chỉ đến từ yếu tố mùa vụ cuối năm và Tết Nguyên đán. Việc cơ cấu lại nợ trong những năm gần đây, cùng với việc duy trì các tài sản sinh lời thấp và kỳ hạn dài, đã khiến biên lãi ròng (NIM) của nhiều ngân hàng suy giảm. Để bù đắp rủi ro lệch kỳ hạn giữa cho vay dài và huy động ngắn – vốn chiếm gần 80% cơ cấu huy động – các ngân hàng buộc phải tăng huy động kỳ hạn dài, chấp nhận chi phí vốn cao hơn nhằm đảm bảo an toàn thanh khoản.

Trong bối cảnh quốc tế, diễn biến lãi suất trong nước còn chịu tác động từ chính sách tiền tệ toàn cầu. Đối với năm 2026, câu hỏi lớn là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất ở mức độ nào. Dù thị trường đang kỳ vọng Fed có thể hạ lãi suất thêm hai lần, nhưng các phân tích cho thấy định hướng điều hành vẫn rất thận trọng.

Theo quan điểm của MBS, nhiều khả năng Fed chỉ giảm lãi suất một lần với mức khoảng 25 điểm cơ bản, ít nhất đến tháng 5/2026, do lạm phát khó hạ nhiệt dưới tác động của chính sách thuế quan, hạn chế nhập cư, nhu cầu năng lượng liên quan đến AI và các gói cắt giảm thuế.

TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia nhận định, mặt bằng lãi suất năm 2026 có thể vẫn duy trì ở mức thấp hỗ trợ tăng trưởng khi tỷ giá bắt đầu có xu hướng giảm áp lực vào cuối năm 2025. Vì thế, chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục đóng vai trò là bệ đỡ cho các mục tiêu kinh tế lớn của năm 2026.

Với lãi suất cho vay, dù hiện nay, nhiều doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm cao, hoạt động lâu năm, có hồ sơ tín dụng tốt có thể tiếp cận vốn vay với lãi suất ưu đãi quanh 5,8–6,2%/năm, cố định trong 12–24 tháng, song dư địa duy trì mặt bằng này được đánh giá là không còn nhiều khi bước sang năm 2026.

Theo TS. Huỳnh Trung Minh - chuyên gia tài chính - ngân hàng, từ quý I/2026, lãi suất cho vay bình quân nhiều khả năng tăng thêm khoảng 0,4–0,6%, đưa mức phổ thông lên 6,9–7,5%/năm, thậm chí có thể chạm ngưỡng 7,5–7,8%/năm trong quý II–III nếu áp lực tỷ giá gia tăng.

Trong bối cảnh đó, thời điểm cuối năm 2025 và năm đầu 2026 được xem là thời điểm then chốt để doanh nghiệp và người vay chủ động khóa lãi suất dài hạn, giảm thiểu rủi ro chi phí vốn leo thang trong chu kỳ tới.