Phòng STEM do Petrovietnam đầu tư: Thu hẹp khoảng cách giáo dục phổ thông - đại học

Giúp học sinh sớm tiếp cận công nghệ, giảm khoảng cách giáo dục phổ thông - đại học

PGS.TS Tưởng Duy Hải cho rằng, mô hình STEM trong trường học không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu tất yếu trong quá trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018. Bản chất của giáo dục STEM là liên môn, yêu cầu học sinh kết hợp kiến thức Vật lý, Công nghệ, Tin học, Toán… để giải quyết những vấn đề thực tế. Điều đó đòi hỏi trường học phải có cơ sở vật chất tương xứng.

Ông phân tích: Tại các trường phổ thông hiện nay, bên cạnh những phòng học truyền thống như Lý, Hóa, Tin học hay Ngoại ngữ, phòng STEM chính là không gian để học sinh hiện thực hóa ý tưởng. Ở đó, các em có thể nghiên cứu, thiết kế, thử nghiệm và trải nghiệm trực tiếp các thiết bị công nghệ. Đây chính là điều kiện tiên quyết để mô hình giáo dục STEM được vận hành đúng nghĩa.

Theo PGS.TS Tưởng Duy Hải, việc Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) đầu tư xây dựng những phòng thực hành này là lời giải cho bài toán triển khai STEM trong bối cảnh các trường còn hạn chế về nguồn lực và thiết bị chuyên dụng.

Trong đó, ông Hải nhiều lần nhấn mạnh vai trò định hướng nghề nghiệp của phòng STEM. Theo ông, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phải bắt đầu từ bậc trung học. Giáo dục phổ thông hiện nay được xác định là giai đoạn hướng nghiệp, giúp học sinh định hình lĩnh vực mình yêu thích trước khi chọn ngành, chọn nghề, chọn trường đại học. Khi được sử dụng thiết bị công nghệ, được lập trình robot, thiết kế 3D hay vận hành cảm biến, các em sẽ hình dung rõ hơn tương lai nghề nghiệp của mình.

PGS.TS Tưởng Duy Hải - Trưởng Bộ môn Phương pháp dạy học Vật lý, Khoa Vật lý, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội - chia sẻ với PetroTimes về chương trình STEM Innovation Petrovietnam bên lề Hội nghị triển khai chương trình do Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức ngày 3/12/2025.

Ông chia sẻ: “Ít nhất học sinh được làm quen, tiếp cận với công nghệ hiện đại ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, qua đó nuôi dưỡng ý tưởng khởi nghiệp, phát triển tư duy sáng tạo. Được tiếp cận từ sớm, các em sẽ không còn bỡ ngỡ khi bước vào môi trường đại học, từ đó giảm khoảng cách giáo dục giữa phổ thông và đại học”.

Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng yêu cầu kỹ năng thực hành, khả năng ứng dụng công nghệ và tư duy giải quyết vấn đề, những năng lực mà lớp học truyền thống khó mang lại.

Tăng năng lực cho giáo viên - yếu tố “gốc rễ” để STEM thành công

Một điểm đáng chú ý khác của mô hình phòng STEM mà PGS.TS Tưởng Duy Hải đề cập chính là nâng cao năng lực của đội ngũ giáo viên.

Trước đây, giáo viên chủ yếu giảng dạy bằng đồ dùng trực quan hoặc thiết bị thí nghiệm đơn môn. STEM xuất hiện như một khái niệm mới mẻ, thậm chí xa lạ. Nhưng khi phòng STEM được đưa vào trường học với đầy đủ hệ thống robot, cảm biến, ICT, thiết bị thiết kế 3D…, giáo viên có cơ hội học hỏi, làm chủ công nghệ và chuyển đổi phương pháp giảng dạy.

"Được đội ngũ chuyên gia hỗ trợ, giáo viên sẽ không chỉ giỏi lý thuyết, mà còn đủ khả năng hướng dẫn học sinh sáng tạo, thậm chí khơi dậy tinh thần khởi nghiệp ngay trong chính lĩnh vực mình giảng dạy”, ông Hải nhận định.

Bên cạnh việc tạo cơ hội để giáo viên học hỏi, làm chủ công nghệ và đổi mới phương pháp giảng dạy, phòng STEM còn giúp thu hẹp khoảng cách giữa giáo dục phổ thông và đại học.

Ông nêu ví dụ cụ thể: Ở Hà Nội, vào thời điểm ô nhiễm không khí, giáo viên hoàn toàn có thể sử dụng cảm biến trong phòng STEM để đo nồng độ bụi mịn và đưa ra cảnh báo cho nhà trường - điều trước đây không thể làm nếu thiếu thiết bị.

Sự đồng hành của doanh nghiệp - mô hình hiệu quả cho giáo dục

Từ góc độ nhà trường và xã hội, PGS.TS Tưởng Duy Hải đánh giá cao việc doanh nghiệp đầu tư cho giáo dục, đặc biệt là đầu tư vào hạ tầng hiện đại như STEM.

Ông cho rằng, mô hình Petrovietnam đang triển khai phù hợp với định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thể hiện qua các văn bản hướng dẫn hoạt động STEM ở bậc trung học và tiểu học. Khi kết hợp đầu tư thiết bị và bồi dưỡng giáo viên, doanh nghiệp đã tạo nên một “hệ sinh thái STEM” trong trường học, mang lại hiệu quả rõ rệt.

Theo PGS.TS Tưởng Duy Hải, để phòng STEM thực sự hoạt động hiệu quả, cần đáp ứng một số yêu cầu cốt lõi như giáo viên phải làm chủ thiết bị, biết cách sử dụng và khai thác trong dạy học. Đồng thời, được bồi dưỡng chuyên sâu để chuyển công nghệ thành bài học, nhiệm vụ học tập.

Bên cạnh đó, cần có cộng đồng duy trì động lực, tương tự các cuộc thi, diễn đàn chuyên môn mà Bộ Giáo dục và Đào tạo duy trì hằng năm. Nếu tạo được cộng đồng này, giáo viên sẽ có môi trường để chia sẻ kinh nghiệm, phát triển ý tưởng và duy trì động lực sáng tạo. Khi đó, hiệu quả sẽ lan tỏa, và chính các trường, địa phương sẽ chủ động nhân rộng mô hình.

Từ trải nghiệm thực tế khi tham quan các phòng STEM tại Hà Lan, Pháp và nhiều nước châu Âu, PGS.TS Tưởng Duy Hải cho rằng, phòng STEM do Petrovietnam đầu tư đang tiệm cận các mô hình hiện đại trên thế giới.

Nếu trước đây, các phòng công nghệ chủ yếu chú trọng thiết bị đơn lẻ, thì phòng STEM hiện nay đã tích hợp nhiều thành phần như: robot, hệ thống ICT, cảm biến, mô hình kết nối thông minh, công cụ thiết kế 3D, phần mềm hỗ trợ học tập… Đây là những yếu tố mà các mô hình cũ chưa đạt tới.

“Có thể nói, phòng STEM do Petrovietnam đầu tư là một trong những mô hình giáo dục hiện đại nhất hiện nay. Điều này mang ý nghĩa rất lớn đối với giáo dục phổ thông”, ông Hải nhấn mạnh.

Đình Khương