Đầu tư địa nhiệt toàn cầu bước vào kỷ nguyên tăng trưởng bùng nổ
Đầu tư địa nhiệt toàn cầu dự kiến tăng 20% mỗi năm đến năm 2030 nhờ nhu cầu điện nền sạch, đặc biệt từ Mỹ, châu Âu và Đông Nam Á.
Theo mô hình kinh tế địa nhiệt mới nhất của Rystad Energy, vốn đầu tư cho lĩnh vực địa nhiệt toàn cầu dự kiến sẽ tăng khoảng 20% mỗi năm đến năm 2030.
Khu vực địa nhiệt với khói bốc lên từ các hố bùn sôi. Ảnh: Oil Price
Động lực này xuất phát từ việc năng lượng địa nhiệt, khai thác nhiệt từ sâu trong lòng đất, không còn giới hạn ở các thị trường truyền thống như Đông Nam Á và Mỹ. Sự quan tâm tại các khu vực như châu Phi và châu Âu đang tăng lên, góp phần mở rộng hoạt động trên phạm vi toàn cầu.
Trong khi đó, cơ cấu chi tiêu vẫn duy trì ổn định giữa các hạng mục phát triển nhờ chi phí khoan, xây dựng cơ sở mặt đất và hạ tầng khai thác hơi nước tương đối đồng đều.
Hiện nay, hơn một nửa tổng chi phí được dành cho cơ sở mặt đất, khoảng 47% cho công việc dưới lòng đất và khoảng 2% cho các hoạt động trước khi ra quyết định đầu tư cuối cùng (FID).
Tỷ lệ này gần như giống nhau ở hầu hết các thị trường, trở thành đặc điểm nổi bật của phát triển địa nhiệt. Dù chi phí cho giai đoạn tiền FID khá nhỏ, nhưng đây là rủi ro lớn vì quá trình thăm dò ban đầu quyết định dự án có được triển khai hay dừng lại.
Cơ cấu chi phí này cũng lý giải vì sao thời gian thực hiện và nhu cầu tài chính của các dự án tương đối đồng nhất giữa các khu vực, ngay cả khi quy mô hoạt động tăng mạnh.
Đầu tư vào năng lượng địa nhiệt đang tăng tốc khi nhiều dự án tiến gần đến giai đoạn FID. Nghiên cứu của Rystad Energy cho thấy địa nhiệt ngày càng được điều chỉnh phù hợp với nhu cầu từng khu vực, vừa cung cấp nguồn điện sạch, ổn định, vừa đáp ứng nhu cầu nhiệt.
Tại Mỹ, tăng trưởng được thúc đẩy bởi sự mở rộng của công nghệ địa nhiệt tăng cường (EGS) và nhu cầu điện nền từ các trung tâm dữ liệu.
Châu Âu tập trung vào mục tiêu khử carbon trong sưởi ấm, trong khi Đông Nam Á tận dụng địa nhiệt để đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng. Tiềm năng dài hạn của địa nhiệt trong lĩnh vực làm mát cũng đang được chú ý, đặc biệt khi thị trường trung tâm dữ liệu toàn cầu phát triển mạnh.
So sánh triển khai địa nhiệt giữa các châu lục, châu Âu nổi bật với các dự án sưởi ấm tập trung, nhờ mục tiêu khử carbon tham vọng và mạng lưới sưởi rộng khắp.
Ngược lại, châu Á, đặc biệt là Indonesia, và Bắc Mỹ chủ yếu tập trung vào các dự án phát điện, phản ánh nhu cầu điện nền lớn và nguồn tài nguyên địa chất phong phú.
Sự khác biệt này định hình cả công suất lắp đặt và mô hình đầu tư. Châu Âu dành nhiều chi phí cho phát triển dưới lòng đất phục vụ sưởi ấm, trong khi châu Á và Bắc Mỹ phân bổ cân bằng hơn giữa khoan và cơ sở phát điện.
Ngoài sự khác biệt về triển khai, vai trò của địa nhiệt như một nguồn điện nền sạch, ổn định ngày càng được khẳng định. Công nghệ EGS giúp giảm phụ thuộc vào vị trí nhờ chỉ cần đá nóng thay vì tầng chứa nước, mở ra tiềm năng lớn cho nguồn điện sạch và nhiệt nền ổn định.
Công nghệ này cũng hứa hẹn ứng dụng lâu dài trong làm mát. Một số dự án thử nghiệm tại Trung Đông đang khai thác địa nhiệt cho trung tâm dữ liệu, điển hình là nhà máy làm mát địa nhiệt đầu tiên của UAE mang tên G2COOL.
Nghiên cứu chi tiết của Rystad Energy sử dụng phương pháp phân tích từ dưới lên, đánh giá từng tài sản địa nhiệt và các thành phần chi phí như khoan, thiết bị và hạ tầng mặt đất, thay vì chỉ tập trung vào tổng chi phí dự án.
Các dự án địa nhiệt chủ yếu phục vụ hệ thống sưởi tập trung hoặc phát điện, và đây là một trong số ít nguồn năng lượng có khả năng cung cấp điện nền sạch, ổn định.
Chi phí thường được tính theo “USD mỗi watt”, phản ánh mức đầu tư cần thiết để tạo ra một watt năng lượng. Theo cách tính này, dự án sưởi tập trung thường chỉ cần khoảng một nửa chi phí so với nhà máy điện địa nhiệt.
Nguyên nhân là hệ thống sưởi không cần các bộ tua-bin đắt tiền hay hạ tầng phức tạp như phát điện. Ngược lại, dự án phát điện đòi hỏi cơ sở vật chất lớn và thiết kế phức tạp, với chi phí khoảng 6 USD mỗi watt so với khoảng 3 USD mỗi watt cho sưởi tập trung.
Những khác biệt về chi phí này rất quan trọng đối với nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và nhà phát triển khi đánh giá tính khả thi, lựa chọn công nghệ và lập kế hoạch phát triển địa nhiệt dài hạn. Hiểu rõ chi phí tương đối giúp định hướng ưu tiên dự án và tối đa hóa giá trị nguồn tài nguyên địa nhiệt.
