Gian nan mở lớp xóa mù chữ ở Ea Ô, Đắk Lắk: Muốn giữ con chữ phải đi cùng cuộc sống

Kỳ 3: Muốn giữ con chữ phải đi cùng cuộc sống

Sau những trăn trở từ thực trạng và khó khăn vận động, bài toán đặt ra với Ea Ô không chỉ là mở được lớp xóa mù chữ, mà làm sao để người dân học được, học đều và không tái mù chữ. Câu trả lời đang dần hình thành từ cách làm linh hoạt ở cơ sở.

Không thể xóa mù chữ bằng mệnh lệnh hành chính

Từ thực tiễn nhiều năm triển khai công tác xóa mù chữ, lãnh đạo xã Ea Ô xác định, nếu tiếp cận theo lối áp đặt hành chính, việc mở lớp rất dễ rơi vào tình trạng hình thức. Bà Nguyễn Thị Ngọc Hoa, Trưởng Phòng Văn hóa – Xã hội xã Ea Ô cho rằng, bài học lớn nhất rút ra là phải “đi chậm nhưng chắc”.

“Trước hết, phải thống kê lại cho đúng, đủ số người mù chữ và tái mù chữ ở từng thôn, buôn. Không chạy theo chỉ tiêu, không làm để báo cáo, mà làm để người dân thực sự được học”, bà Hoa nhấn mạnh.

Từ hướng tiếp cận đó, xã Ea Ô chỉ đạo Ban tự quản các thôn, buôn phối hợp cùng đoàn thể đi từng ngõ, gõ từng nhà, nắm rõ hoàn cảnh từng hộ. Việc vận động không dừng ở lời kêu gọi chung chung, mà giải thích cụ thể cho người dân hiểu học chữ để làm gì, gắn trực tiếp với những nhu cầu thiết thân trong đời sống.

Trong khi đó, đội ngũ nhà giáo ở các trường tiểu học, THCS được phân công làm công tác phổ cập giáo dục - xóa mù chữ cũng chỉ rõ, qua điều tra thực tiễn, nhiều người dân chỉ thực sự quan tâm đến việc học khi thấy rõ lợi ích: biết đọc thông báo, tự làm thủ tục hành chính, sử dụng điện thoại thông minh, tiếp cận VNeID, không phải nhờ người khác khi làm giấy tờ đất đai, chính sách. "Khi con chữ gắn với quyền lợi cụ thể, sự chủ động của người dân bắt đầu hình thành. Đó cũng là cách để chính sách này mang lại hiệu quả thiết thực", một giáo viên nói.

Một trong những giải pháp được xã Ea Ô tính toán là tổ chức lớp học linh hoạt về thời gian và địa điểm. Thay vì cố định khung giờ hành chính, các lớp xóa mù chữ được dự kiến tổ chức vào buổi tối hoặc thời điểm nông nhàn, phù hợp nhịp sinh hoạt của người dân.

Bên cạnh đó, việc bố trí lực lượng tham gia giảng dạy, hỗ trợ cũng được xem là yếu tố then chốt. Ngoài giáo viên, xã khuyến khích đoàn viên thanh niên, cán bộ thôn, buôn cùng tham gia học và kèm cặp. Cách làm này không chỉ giúp người học bớt mặc cảm, mà còn tạo không khí gần gũi, chia sẻ.

Tại buôn Ea Rớt, Bí thư Chi đoàn Hoàng Vĩnh Hải cho biết, chi đoàn sẵn sàng cử đoàn viên ở gần các hộ dân tham gia học cùng, kèm từng nét chữ cho các cô, chú lớn tuổi. “Khi có người trẻ học cùng, bà con không còn ngại. Mình học chậm thì có người kèm, không bị bỏ lại phía sau”, anh Hải nói.

Điều này cũng được cán bộ Phòng Văn hóa – Xã hội xã Ea Ô nhấn mạnh, duy trì sĩ số lớp học không thể chỉ trông chờ vào giáo viên, mà cần sự đồng hành của cả cộng đồng. Khi già làng, trưởng thôn, đoàn thể cùng tham gia, lớp học không còn là “việc của Nhà nước”, mà trở thành việc chung của buôn làng.

Một vấn đề được đặt ra là làm sao để không tái mù chữ sau khi kết thúc khóa học. Từ thực tế này, xã Ea Ô xác định việc xóa mù chữ phải đi cùng cải thiện sinh kế và tăng cường sử dụng chữ trong đời sống hằng ngày.

Người dân được khuyến khích đọc – viết những nội dung gắn với sinh hoạt, như ghi chép chi tiêu, đọc thông tin trên điện thoại, xem hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, đọc thông báo của thôn, buôn. Việc lồng ghép xóa mù chữ với chuyển đổi số ở cơ sở được coi là hướng đi phù hợp trong bối cảnh hiện nay.

Trao đổi thêm, bà Nguyễn Thị Ngọc Hoa cho rằng, khi người dân biết sử dụng các ứng dụng cơ bản, tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, con chữ sẽ không còn “xa lạ”, mà trở thành công cụ phục vụ trực tiếp cuộc sống. “Chữ phải được dùng hằng ngày thì mới ở lại với người dân”, bà Hoa nói.

Từ những nỗ lực ấy có thể khẳng định, hành trình xóa mù chữ ở Ea Ô dù còn nhiều gian nan, nhưng đã thấy sự chuyển động từ cơ sở. Đó không phải những bước đi ồn ào, mà là sự kiên trì, thấu hiểu và đồng hành.

Xóa mù chữ, suy cho cùng, không chỉ là dạy người dân biết đọc, biết viết, mà là mở thêm một cánh cửa để họ tự tin hơn trong cuộc sống hiện đại. Khi con chữ được giữ lại bằng chính nhu cầu cuộc sống, lớp học xóa mù chữ mới thực sự bền vững trên những buôn làng vùng sâu của Ea Ô.