Tiêu thụ than toàn cầu đạt mức cao kỷ lục vào năm 2024

Theo báo cáo thường niên Tình hình Hành động Khí hậu công bố hôm thứ Tư (22/10), tỷ trọng than trong sản xuất điện đã giảm khi năng lượng tái tạo tăng mạnh, nhưng nhu cầu điện nói chung vẫn tăng khiến tổng lượng than tiêu thụ cao hơn bao giờ hết.

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu

Báo cáo cho thấy một viễn cảnh u ám về khả năng thế giới tránh được những hệ lụy ngày càng nặng nề của cuộc khủng hoảng khí hậu. Các quốc gia đang không đạt được các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính đã đề ra, và lượng khí thải này vẫn tiếp tục tăng, dù tốc độ đã chậm hơn so với trước đây.

Để thế giới đạt được mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050 và giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp theo Thỏa thuận Paris, nhiều ngành nghề cần chuyển sang sử dụng điện thay vì dầu mỏ, khí đốt và các nhiên liệu hóa thạch khác.

Tuy nhiên, việc này chỉ có ý nghĩa nếu nguồn cung cấp điện toàn cầu được chuyển đổi sang nền tảng carbon thấp. Bà Clea Schumer, cộng tác viên nghiên cứu tại Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), đơn vị chủ trì báo cáo, cho biết: Chúng ta sẽ không thể kiềm chế mức tăng nhiệt độ ở 1,5°C nếu việc sử dụng than đá vẫn liên tục lập kỷ lục mới."

Mặc dù phần lớn các quốc gia đã cam kết "giảm dần" việc sử dụng than đá sau năm 2021, một số nước lại đang đẩy mạnh loại nhiên liệu gây ô nhiễm nhất này. Ấn Độ vừa chứng kiến sản lượng than đá trong nước vượt mốc 1 tỷ tấn, trong khi tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump tiếp tục bày tỏ ủng hộ than đá và các nhiên liệu hóa thạch.

Những động thái của ông Trump nhằm cắt giảm hỗ trợ cho năng lượng tái tạo và trì hoãn quá trình chuyển đổi xanh hiện chưa tạo tác động rõ rệt tới lượng phát thải, song báo cáo cảnh báo rằng hệ quả tiêu cực có thể xuất hiện trong tương lai. Các khu vực khác như Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU) có thể phần nào bù đắp bằng việc tiếp tục mở rộng năng lượng sạch.

Năng lượng tái tạo tăng mạnh nhưng chưa đủ nhanh

Tin tức đáng mừng là sản lượng năng lượng tái tạo đã tăng trưởng "theo cấp số nhân", trong đó năng lượng mặt trời được coi là "nguồn năng lượng tăng trưởng nhanh nhất trong lịch sử", theo báo cáo.

Tuy nhiên, mức tăng trưởng này vẫn chưa đủ khi tốc độ tăng trưởng hàng năm của năng lượng mặt trời và năng lượng gió cần phải tăng gấp đôi để thế giới có thể đạt được mức cắt giảm khí thải cần thiết vào cuối thập kỷ này.

Tác giả chính của báo cáo Sophie Boehm cho biết: “Những bước thụt lùi gần đây của Mỹ trong lĩnh vực năng lượng sạch khiến mục tiêu của Hiệp định Paris khó đạt được. Nhưng quá trình chuyển đổi xanh hiện đã trở thành xu thế toàn cầu. Ở nhiều nền kinh tế mới nổi, năng lượng sạch không chỉ rẻ hơn mà còn ổn định và đáng tin cậy hơn”.

Bên cạnh đó, báo cáo cảnh báo tốc độ cải thiện hiệu quả năng lượng vẫn quá chậm, đặc biệt trong lĩnh vực sưởi ấm tòa nhà và công nghiệp. Ngành thép vẫn tiếp tục tăng lượng khí thải CO2 trên mỗi tấn thép sản xuất, dù một số nước đã thử nghiệm công nghệ carbon thấp.

Lĩnh vực giao thông lại cho thấy tín hiệu khả quan hơn khi hơn 20% xe bán ra trong năm 2024 là xe điện và ở Trung Quốc, con số này gần chạm mốc 50%.

Báo cáo cũng cảnh báo về tình trạng của các "bể chứa carbon" tự nhiên của thế giới, bao gồm rừng, đất than bùn, đất ngập nước và đại dương. Dù các quốc gia đã nhiều lần cam kết bảo vệ rừng, nạn phá rừng vẫn tiếp diễn, dù tốc độ có chậm hơn ở một số khu vực.

Cụ thể, hơn 8 triệu ha rừng đã bị mất vĩnh viễn trong năm 2024. Con số này thấp hơn mức đỉnh gần 11 triệu ha vào năm 2017, nhưng lại tệ hơn mức 7,8 triệu ha đã mất vào năm 2021. Báo cáo kết luận rằng thế giới cần hành động nhanh hơn gấp chín lần để ngăn chặn nạn phá rừng so với những nỗ lực hiện tại của các chính phủ.