Gỡ vướng tín dụng, rào cản pháp lý để phát triển nhà ở xã hội
Ngày 6.3, theo kế hoạch, Chính phủ tổ chức Hội nghị toàn quốc kết nối trực tuyến với 63 tỉnh, thành phố để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội (NƠXH). Hội nghị được kỳ vọng sẽ mang đến nhiều giải pháp để tháo gỡ những rào cản về tín dụng và thủ tục pháp lý mà các doanh nghiệp bất động sản cũng như các địa phương đã phản ánh thời gian qua. Trên thực tế, nếu không có điều chỉnh kịp thời, việc phát triển NƠXH khó đột phá, ảnh hưởng đến mục tiêu xây dựng 1 triệu căn hộ vào năm 2030.
Khu nhà ở xã hội Định Hòa do Tổng Công ty Becamex IDC xây dựng. Ảnh: Đình Trọng
Nhiều tỉnh chậm triển khai xây dựng nhà ở xã hội
Theo Quyết định số 444/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc giao chỉ tiêu hoàn thành NƠXH trong năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030 để các địa phương bổ sung vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, từ năm 2021 đến 2024 cả nước mới chỉ hoàn thành 66.755 căn hộ, thấp hơn rất nhiều so với mức 1.062.200 căn hộ theo đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030.
Các tỉnh, thành phố lớn nơi có nhu cầu cao, số căn hộ hoàn thành rất khiêm tốn, có thể kể đến Hà Nội 11.334/56.200 căn, TPHCM (2.745/69.700 căn), Bình Dương (2045/86.900 căn)... Đáng nói nhiều địa phương như Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Đồng Tháp, Sóc Trăng, Vĩnh Long... chưa có bất cứ căn hộ nào hoàn thành.
Dự án "đứng hình" vì thủ tục nhiêu khê
Báo cáo từ Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) chỉ ra, trong năm 2024, TPHCM có duy nhất một dự án NƠXH được chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời chấp nhận nhà đầu tư là Dự án nhà ở xã hội Lê Thành - Tân Kiên tại huyện Bình Chánh.
Để có được giấy chứng nhận này, phía chủ đầu tư là Công ty Lê Thành đã theo đuổi dự án từ những năm 2018 tới nay. Sau khi được chấp nhận chủ trương đầu tư và động thổ lấy ngày vào tháng 8.2024, tới nay dự án vẫn bất động. Nguyên nhân là dù đã tự mua quỹ đất, có sẵn nguồn vốn, chủ đầu tư lại gặp khó trong khâu thủ tục.
Được biết, đến nay cấp địa phương là huyện Bình Chánh vẫn chưa duyệt xong đồ án quy hoạch chi tiết rút gọn tỉ lệ 1/500. Ban đầu doanh nghiệp cho rằng, dự án có diện tích hơn 2,2ha, song trừ đi lộ giới và hành lang bảo vệ kênh, rạch thì diện tích phù hợp quy hoạch chỉ còn 1,9ha.
Chiếu theo luật, dự án được lập quy hoạch chi tiết theo quy trình rút gọn, việc duyệt quy hoạch này chỉ còn một bước rất gọn. Tuy nhiên cấp huyện không đồng ý, yêu cầu doanh nghiệp vẫn phải làm hồ sơ theo quy hoạch khiến chủ đầu tư "rất cực khổ" bỏ ra nhiều tháng và tiền bạc để làm hồ sơ.
Nhưng khi hồ sơ lên đến Sở Quy hoạch - Kiến trúc mới vỡ lẽ là không cần làm theo quy trình phức tạp đó mà chỉ cần làm quy trình rút gọn như đề xuất của doanh nghiệp. Sau đó, huyện mới phát hành văn bản đến các sở xin ý kiến quy hoạch 1/500.
Một dự án nữa từng được kỳ vọng sẽ ra mắt vào năm 2024, đó là Dự án Nhà lưu trú công nhân Khu Chế xuất Linh Trung 2 (giai đoạn 2) do Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Sản xuất Dịch vụ Du lịch Thiên Phát làm chủ đầu tư vẫn vướng mắc, dù đã được UBND TPHCM chỉ đạo sớm gỡ vướng từ những năm trước. Đến nay, dự án vẫn chưa thể hoàn thành thủ tục để có thể sớm khởi công giai đoạn 2. Chủ đầu tư đã nhập về nhiều máy móc để chuẩn bị thi công, thậm chí đã làm sẵn các loại giường tầng, cửa căn hộ nhưng đến nay vẫn "đắp chiếu".
Theo ghi nhận tại tỉnh Bình Dương, có khoảng 30 dự án nhà ở thương mại được bố trí quỹ đất để xây NƠXH. Tuy nhiên, do tình hình thị trường và nhiều vấn đề vướng mắc về đất đai, thủ tục đầu tư... nên nhiều dự án vẫn chưa triển khai được.
Nguồn cung nhà ở xã hội vẫn chưa thể thỏa mãn nhu cầu người lao động. Ảnh: Anh Tú
Cần có chính sách đặc thù
Chia sẻ với PV Lao Động, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM - cho rằng, cần sớm triển khai nhiều giải pháp để có thể hướng đến mục tiêu xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH giai đoạn 2021 - 2030.
"Đầu tiên là kiến nghị Quốc hội ban hành nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù cho phát triển NƠXH, cho phép cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh chủ trì quyết định đầu tư, giúp rút ngắn quy trình. Đề xuất UBND các địa phương cần chỉ đạo các sở, ngành phối hợp chặt chẽ hơn để rút ngắn thời gian thực hiện quy trình cấp giấy phép và thủ tục hành chính liên quan đến các dự án NƠXH. Về quỹ đất, Hiệp hội đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương đảm bảo quỹ đất đủ cho phát triển NƠXH và tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trong việc nhận quyền sử dụng đất phù hợp với quy hoạch" - ông Châu đề xuất.
Bên cạnh đó Chủ tịch HoREA cho rằng, việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn, đặc biệt là nguồn vốn tín dụng ưu đãi dành cho chủ đầu tư và người mua, thuê mua NƠXH, sẽ là giải pháp then chốt để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NƠXH.
"Để thực thi chính sách vay vốn ưu đãi theo Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP, cần xem xét bãi bỏ khoản 3 Điều 77 của Nghị định 100/2024/NĐ-CP. Quy định này gây xung đột pháp lý khi cấm Ngân hàng Chính sách xã hội cho chủ đầu tư NƠXH vay ưu đãi từ ngày 1.8.2024 đến 31.12.2030, trong khi các điều khoản khác của Nghị định lại cho phép. Nếu tiếp tục duy trì, ngân hàng sẽ không thể cung cấp khoản vay ưu đãi trong 16 năm liên tục (2015-2030), làm giảm khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp. Hiệp hội cũng đề nghị Ngân hàng Phát triển Việt Nam sớm công bố cụ thể về điều kiện vay vốn, hạn mức, thời gian, lãi suất và các quy định liên quan. Dù Nghị định 100/2024/NĐ-CP cho phép chủ đầu tư NƠXH vay từ ngân hàng này, nhưng đến nay vẫn chưa có hướng dẫn chi tiết, gây khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn" - ông Châu nhấn mạnh.
Bình Dương chấp thuận 7 dự án nhà ở xã hội
Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh cho biết, đầu năm 2025, tỉnh đã phê duyệt chủ trương đầu tư 7 dự án NƠXH với tổng vốn gần 8.500 tỉ đồng, cung cấp 9.240 căn hộ cho người lao động, thu nhập thấp. Trong đó, Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp - CTCP được chấp thuận 4 dự án, gồm các khu an sinh xã hội tại Định Hòa và Việt Sing, với tổng vốn 4.836 tỉ đồng, xây dựng 6.268 căn hộ.
Bắc Ninh quy hoạch thêm 350ha đất, bổ sung 120.000 căn hộ
Tỉnh Bắc Ninh được giao hoàn thành 65.180 căn hộ nhà ở xã hội (NƠXH) giai đoạn 2025-2030. Hiện tỉnh đã triển khai 54 dự án trên 173ha, với 29 dự án hoàn thành hoặc đang thi công, 25 dự án trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, cung cấp hơn 77.000 căn hộ cho khoảng 231.000 người.
Là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển NƠXH, Bắc Ninh đã ban hành chính sách riêng hỗ trợ nguồn vốn, thủ tục hành chính, đặc biệt là nhà ở cho công nhân thuê. Thực hiện đề án 1 triệu căn hộ NƠXH, tỉnh đã quy hoạch thêm 350ha đất, dự kiến đáp ứng khoảng 120.000 căn hộ khi hoàn thành.
Trần Tuấn
* Sở Xây dựng TPHCM cho biết, từ năm 2021 đến nay, thành phố đã đưa vào sử dụng 5 dự án NƠXH (2.377 căn) và 1 dự án nhà lưu trú công nhân (368 căn). Hiện có 4 dự án đang thi công với 2.874 căn. Năm 2025, TPHCM dự kiến hoàn thành 4 dự án (2.874 căn) và khởi công 8 dự án (7.945 căn). Giai đoạn 2021-2025, tổng số căn hộ hoàn thành ước đạt 5.619 căn. Thành phố cũng đang xây dựng kế hoạch đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư cho 3 khu đất NƠXH, quy mô khoảng 3.000 căn.
* Tại Hà Nội, UBND thành phố yêu cầu các đơn vị, ban, ngành đẩy mạnh phân cấp, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư và người dân tiếp cận NƠXH. Đồng thời, thành phố thực hiện nghiêm quy định dành quỹ đất xây nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp và 20% quỹ đất ở trong các dự án thương mại, khu đô thị để phát triển NƠXH.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hà Nội Mạc Đình Minh cho biết, đầu năm 2025, thành phố sẽ khởi công một số dự án NƠXH. Dự kiến trong quý I/2025, sau khi tháo gỡ vướng mắc, sẽ có 3-5 dự án được triển khai, đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân.
