Ứng dụng giải pháp sinh học bền vững trị bệnh đạo ôn trên đất nhiễm mặn

Nhằm tìm giải pháp sinh học bền vững, nhóm nghiên cứu do Tiến sỹ Đặng Nguyệt Quế, Trường Đại học Bạc Liêu chủ trì đã thực hiện thành công đề tài “Nghiên cứu và ứng dụng xạ khuẩn trong phòng trị bệnh đạo ôn hại lúa trên vùng đất nhiễm mặn”. Đề tài này không chỉ mang lại giá trị khoa học mà còn tạo ra những ứng dụng thực tiễn giúp cải thiện sản xuất nông nghiệp tại địa phương.

Nghiên cứu khoa học này đạt giải Ba tại Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Bạc Liêu lần thứ X (2021-2023) và đạt giải Ba Giải thưởng sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam, giải thưởng WIPO 2023.

Theo Tiến sỹ Đặng Nguyệt Quế, nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng các chủng xạ khuẩn, một nhóm vi sinh vật có khả năng đối kháng mạnh mẽ với các loại nấm gây bệnh. Từ các mô hình canh tác lúa-tôm tại Đồng bằng sông Cửu Long, nhóm nghiên cứu đã phân lập được 126 chủng xạ khuẩn, trong đó ba chủng nổi bật (vi khuẩn có lợi). Các vi khuẩn có lợi này được đánh giá là có khả năng chịu mặn và ức chế hiệu quả sự phát triển của nấm. Kết quả thí nghiệm cho thấy có hiệu suất đối kháng cao, lên đến 78%, đồng thời tiết ra enzyme giúp phá hủy cấu trúc bảo vệ của nấm hiệu quả phân giải thành phần chính trong vách tế bào của nấm. Đây là cơ sở khoa học quan trọng để chứng minh tính hiệu quả của xạ khuẩn trong phòng trị bệnh đạo ôn.

Điểm mới của nghiên cứu này là đã xác định được hai loại vi khuẩn có lợi, có khả năng phòng trị bệnh đạo ôn trên đất nhiễm mặn. Đây là hai loại vi khuẩn có lợi chưa từng được công bố trước đây, mở ra tiềm năng lớn trong việc phát triển các sản phẩm sinh học ứng dụng trong nông nghiệp. Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra vùng đất nhiễm mặn không chỉ là nơi gặp nhiều thách thức trong canh tác mà còn là nguồn tài nguyên quý giá để khai thác các vi sinh vật hữu ích, đặc biệt là xạ khuẩn.

Giải pháp ứng dụng xạ khuẩn trong phòng trị bệnh đạo ôn mang lại nhiều lợi ích vượt trội. Về mặt kỹ thuật, các chủng xạ khuẩn này không chỉ giúp kiểm soát hiệu quả bệnh đạo ôn mà còn giảm số lần phun thuốc hóa học từ 2-3 lần/vụ. Điều này giúp giảm chi phí sản xuất từ 8-10 triệu đồng/ha, góp phần tăng lợi nhuận cho nông dân. Về mặt môi trường, việc giảm sử dụng thuốc hóa học đồng nghĩa với giảm ô nhiễm đất và nước, bảo vệ hệ sinh thái đồng ruộng và đảm bảo sức khỏe cho người sản xuất lẫn người tiêu dùng. Từ góc độ xã hội, giải pháp này góp phần nâng cao nhận thức của người dân về nông nghiệp bền vững, đồng thời tạo ra sản phẩm sạch, an toàn cho thị trường.

Tiến sỹ Đặng Nguyệt Quế, Chủ nhiệm đề tài chia sẻ: "Nghiên cứu này không chỉ giúp nông dân trong vùng lúa-tôm có thêm giải pháp bền vững để đối phó với bệnh đạo ôn mà còn khẳng định tiềm năng to lớn của việc ứng dụng vi sinh vật trong nông nghiệp. Chúng tôi hy vọng sẽ tiếp tục phát triển các sản phẩm sinh học từ xạ khuẩn để mở rộng quy mô ứng dụng, mang lại giá trị lâu dài cho sản xuất nông nghiệp ở những vùng đất khó khăn như Đồng bằng sông Cửu Long."

Tiến sỹ Nguyễn Thị Phong Lan, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, chuyên gia nghiên cứu về việc sử dụng vi sinh vật đối kháng để kiểm soát bệnh đạo ôn trên lúa nhận định, việc ứng dụng xạ khuẩn trong phòng trị bệnh đạo ôn là một hướng đi đầy triển vọng. Nghiên cứu này không chỉ góp phần giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, mà còn bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Đặc biệt, trong điều kiện canh tác trên vùng đất nhiễm mặn, việc tìm ra các chủng xạ khuẩn có khả năng đối kháng với nấm gây bệnh đạo ôn sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và đảm bảo an ninh lương thực.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Võ Thành Danh, Trường Đại học Cần Thơ cho rằng, Đề tài nghiên cứu này là một bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu phụ thuộc vào hóa chất, hướng tới một nền nông nghiệp thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đây là một thành tựu lớn, không chỉ về mặt khoa học mà còn có ý nghĩa thực tiễn rất lớn.

Với những thành tựu đạt được, đề tài nghiên cứu và ứng dụng xạ khuẩn trong phòng trị bệnh đạo ôn hại lúa trên vùng đất nhiễm mặn xứng đáng được ghi nhận như một giải pháp tiên phong và hiệu quả cho nông nghiệp Việt Nam./.

Lý Thanh Hương